Khám phá phong tục đón Tết độc đáo ở vùng cao phía Bắc cũng là một trải nghiệm thú vị trong hành trình du lịch Tây Bắc của bạn. Tục gọi trâu về ăn Tết của người Mường, đàn ông H’Mông dậy sớm cơm nước hay người Pu Péo thi nhau cướp giọng gà… là những phong tục của người dân nơi đây.
Phong tục đón Tết độc đáo ở vùng cao phía Bắc 2025
Người Cao Lan dán giấy đỏ từ nhà tới chuồng gà
Một trong những phong tục đón Tết độc đáo ở vùng cao phía Bắc đó là, tục người Cao lan dán giấy đỏ từ nhà tới chuồng gà. Người Cao Lan cũng ăn Tết từ cuối tháng Chạp tới tháng Giêng, người dân nơi đây cúng Tết cả ở nhà riêng và đình làng, hiện nay họ vẫn giữ nghi lễ lấy nước ở giếng đình làng để thờ cúng.
Trước ngày Tết Âm lịch khoảng 2 ngày, người Cao Lan sẽ mang giấy đỏ để dán ở cửa ra vào, cổng nhà, bàn thờ tổ tiên, cối xay, chuồng lợn, chuồng trâu, chuồng gà. Toàn bộ ngôi nhà sẽ được nhuộm sắc đỏ rực rỡ. Người Cao Lan quan niệm, giấy đỏ là biểu tượng cho niềm vui, sự tốt lành. Vì vậy, người dân nơi đây sử dụng giấy đỏ để dán lên những nơi quan trọng để đón chào một năm mới an khang thịnh vượng.
Đàn ông H’Mông dậy sớm cơm nước
Đàn ông H’Mông dậy sớm cơm nước và làm mọi việc trong nhà thay đàn bà vào sáng mùng 1, được xem là một trong những phong tục độc đáo của người dân vùng cao phía Bắc. Người H’Mông quan niệm, đàn ông là người trụ cột trong gia đình nên mọi việc đều phải chịu trách nhiệm để giữ được truyền thống cho cả năm.
Họ vẫn cùng gia đình đón giao thừa khi tiếng gà đầu tiên gáy vào sáng mùng 1. Sau khi nghi lễ xong xuôi, họ tới nhà nhau chúc Tết, thưởng thức rượu ngô, bánh dày, thịt nướng và ca hát. Trong 3 ngày đầu năm mới, họ kiêng gọi phụ nữ dậy sớm, kiêng tiêu tiền hoặc kiêng thổi lửa…
Người Dao đỏ ăn trộm cầu may
Người Dao đỏ ở xã Mồ Sì San, Lai Châu quan niệm rằng, ăn trộm càng nhiều đồ vật thì càng được nhiều may mắn. Do đó, đêm rằm đầu năm mọi người trong làng để rủ nhau đi ăn trộm. Tuy nhiên, những món đồ ăn trộm phải là thịt treo gác bếp hoặc cây hành, tỏi trong vườn, rượu…
Với phong tục này, người đi ăn trộm phải thật khéo léo, không để chủ nhà phát hiện. Nếu bị bắt, sẽ phải uống hết một chén rượu phạt. Nếu ăn trộm thành công, tên trộm sẽ mang vật phẩm đó đến trình với chủ nhà để lĩnh thưởng là miếng thịt khô hoặc chai rượu. Nhà nào bị mất trộm nhiều nhất được cho là không may mắn trong năm mới.
Người Pu Péo thi nhau cướp giọng gà
Người Pu Péo quan niệm rằng, trong ngày Tết cổ truyền của dân tộc nếu ai đón giọng gà hoặc cướp được giọng gà thì sang năm mới sẽ được hát hay và gặp nhiều may mắn, thành đạt, hạnh phúc. Vì vậy, đêm 30 Tết khi giao thừa đến, những chàng trai dân tộc Pu Péo phải canh chừng những chú gà trống.
Nếu thấy gà vỗ cánh, chuẩn bị gáy là những chàng trai này phải đốt ngay một quả pháo ném vào chuồng gà. Như vậy lũ gà giật mình sẽ nhảy lên thi nhau gáy, lập tức tất cả những người trong gia đình và hàng xóm xung quanh cùng nhau múa hát để át tiếng gà gáy.
Cùng với tục đón giọng gà, người Pu Péo còn có một phong tục cổ truyền độc đáo khác đó là. Trong những ngày Tết, người Pu Péo cũng có tục gói bánh chưng nhưng gói hai loại bánh là: Bánh chưng đen ăn vào tối ngày 29 Tết để kết thúc năm cũ và bánh chưng trắng cúng vào tối 30 Tết để mừng năm mới. Vào sáng ngày mùng một Tết, nam nữ dân tộc Pu Péo cùng nhau đi gánh nước để cầu may. Trong ba ngày Tết, dân tộc Pu Péo không rửa bát đũa sau mỗi lần ăn mà chỉ sử dụng giấy để lau sạch. Vì họ tin rằng, nếu ngày Tết mà bát đũa sạch sẽ thì cả năm sẽ đói ăn.
Tục gọi trâu về ăn Tết của người Mường
Vào những ngày trước Tết, người Mường ở Hòa Bình chuẩn bị sẵn mõ để qua giao thừa đốt đuốc đi gọi vía trâu. Họ quan niệm rằng, đây là cách để trả ơn vật nuôi đã trung thành vất vả và giúp gia chủ cấy cày. Bên cạnh đó, người Mường ở đây còn treo bánh ống lên các dụng cụ sản xuất như đòn gánh, cày bừa để mời những “người bạn đồng hành” này về ăn Tết cùng với gia đình.
Tục gội đầu chiều 30 Tết của người Thái trắng
Người Thái trắng ở Quỳnh Nhai, Sơn La có tục gội đầu chiều ngày 30 Tết vô cùng độc đáo. Vào ngày này, tất cả già làng, trưởng bản, từ già đến trẻ hò nhau xuống bến sông để tổ chức lễ gội đầu.
Người Thái quan niệm, lễ gội đầu là quan trọng mở đầu các lễ hội trong năm. Để đón năm mới, tất cả mọi người trong thôn đều phải gội đầu để rửa trôi những vất vả, bệnh tật và những điều không may mắn trong năm cũ để cầu mong cho một năm mới tốt lành, làm ăn phát đạt.
Sau khi gội đầu xong, tất cả mọi người đều tham gia các hoạt động như múa xòe, ném còn và các trò chơi dân gian khác. Mọi người từ bến về tới nhà bắt đầu chuẩn bị lễ cúng giỗ tổ tiên, đàn ông là người trụ cột trong gia đình mới bắt đầu được đến bàn thờ tổ tiên để quét dọn sạch sẽ, thay bát hương và sắp xếp lại những thứ trên bàn thờ và cúng tổ tiên, đón năm mới tại gia đình.
Tìm hiểu phong tục đón Tết độc đáo ở vùng cao phía Bắc, sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn về những nét độc đáo trong văn hóa đón Tết của dân tộc. Ngoài ra, các bạn cũng có thể tham khảo thêm: Kinh nghiệm du lịch Phú Quốc tết âm lịch & Kinh nghiệm du lịch Huế ngày Tết
